Takvimler 1856 yılını gösterirken, Avusturalyalı işçiler günlük 14 saatlik çalışma süresini sekiz saate indirmek amacıyla, kent çapında toplantılar ve etkinlikler düzenlediler. Ardından bir günlük iş bırakma kararı aldılar. Bu karar, 21 Nisan 1856’da pratikleşti. Avusturalya işçi sınıfı bu eylemi bir işçi bayramı olarak değil; sadece bir sefere mahsus bir gösteri olarak kararlaştırmışlardı. Eylem ülke çapında beklenmedik büyük bir yankı oluşturunca, bu tarihi direnişin her sene kutlanılmasına karar verildi.
Ardından bu gösteriler dünyanın diğer ülkelerindeki işçiler tarafından duyuldu. Sınıf bilincinin oluşması ve eylemliklerin zaferle sonuçlanması sayesinde elde edilen kazanımlar, ezilenler ve işçi sınıfı için büyük bir umut ışığı haline geldi. Avustralya’daki zaferin ardından, 1886 yılında Amerika’da yapılan işçi konfederasyonları toplantıları sonucunda 1 Mayıs gününün evrensel bir iş bırakma günü olmasına karar verildi. Aynı gün (1mayıs 1886) yaklaşık iki yüz bin işçi günlük 8 saatlik çalışma süresi talebiyle, iş bırakma eylemi gerçekleştirdi. Bu denli büyük bir eylemlilik karşısında, Amerikan Hükümeti asker ve polis baskısıyla gelecek yıllardaki 1 Mayıs etkinliklerini engellemeye çalıştı. ABD’nin Chicago kentinde kırk bin tekstil işçisinin ayaklanması ancak kan dökülerek bastırılabildi. Yaklaşık iki bin işçi işten çıkarıldı, yapılan grevlerde askeri güçler tarafından açılan ateş sonucunda 4 işçi yaşamını yitirdi. İlerleyen süreçte Chicago Tekstil Atölyesi’nde işçileri grev için örgütledikleri ve isyan çıkartmaya teşebbüs ettikleri gerekçesiyle 8 işçi hakkında idam cezası istendi. Mahkeme 8 saatlik çalışma süresi mücadelesinde işçilere önderlik yaptıkları gerekçesiyle, 4 yiğit işçi Albert Persons, Adolph Fischer, George Engel ve August Spies’in idamına karar verdi.
Albert Persons, özür dilemesi şartıyla affedileceği ve idam edilmeyeceği teklifine mahkeme heyeti karşısında “Bütün dünya biliyor suçsuz olduğumu. Eğer asılırsam cani olduğumdan değil, emekçi olduğumdan asılacağım.” sözleri ile cevap vermiş, işçi sınıfının direniş tarihine bir yıldız olarak eklenmiştir. Tarih, Albert Personsları unutmamıştır.
Avrupa’daki işçi sınıfı hareketinin güçlenmesi iş bırakma eylemlerinin artışına neden olmuştur. 1889 yılında, 400 delegenin katılımıyla Paris’te toplanan 2. Enternasyonal’de Amerika’daki işçi eylemlerini desteklemek amacıyla ve günlük 8 saatlik çalışma süresi talebiyle 1 Mayıs günü, tüm dünya çapında iş bırakma ve “uluslararası birlik, mücadele ve dayanışma günü” olarak kabul edilmiştir.
Aslında 30 yıl önce Avustralyalı işçilerinin sadece günlük 8 saatlik çalışma süresi için yaptıkları iş bırakma eylemi, işçi sınıfının kendi öz gücünü tanımasıyla birlikte dünya çapında bir direniş geleneği oluşturmuştur. Marx’ın da dediği gibi; 1 Mayıs işçi sınıfının genel çıkarlarını ifade eden, işçi sınıfını tek bir bayrak altında toplayan ve ona bir sınıf hareketi niteliği kazandıran, doğalında bir siyasallaşma halidir.
Türkiye’de de 1 Mayıs, 1906 yılında İzmir Basmane Meydanı’nda, 1909 yılında Üsküp ve Selanik’te ve 1912 yılında da ilk kez İstanbul’da kutlandı. Dünyanın diğer ülkülerinde olduğu gibi Türkiye’deki işçi grevleri de devlet ve paramiliter çeteler tarafından kanla bastırılmak istendi. Takvimler 1 Mayıs 1977’yi gösterdiğinde, 500 bin kişi Taksim Meydanı’nda 1 Mayıs kutlaması yaparken, çevredeki binalardan halkın üzerine ateş açılması sonucu 37 kişi yaşamını yitirdi. Olayın failleri hala bulunamadı; ama katliam ve saldırılar işçi sınıfının mücadelesine bir adım bile geri attırmadı.
1 Mayıs, geçmişten bugüne ve neredeyse dünyanın her yerinde bedeli ağır bir mücadele tarihine sahiptir. Amerika’da idamla yargılanan Persons’tan, Taksim direnişinde hayatını kaybeden onlarca kişiye mücadele borcumuz vardır. Bedel ebetteki ağırdır ve bu yakıcı bir gerçektir. Unutulmamalıdır ki; zafer ve başarı da en az bedel kadar gerçektir ve yakıcıdır.
1 Mayıs’ın ve günlük 8 saat çalışma süresi talebiyle başlayan mücadelenin nihai amacı sosyalizmdir!
